Views: 1
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، آیین اختتامیه پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و چهارمین جایزه بین المللی علوم انسانی اسلامی که پنج شنبه ۷ آذرماه در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.
براساس این گزارش، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی مفسر و استاد برتر اخلاق در این مراسم با تجمید و تجلیل از مجاهدت‌های امام راحل و مقام معظم رهبری، گفت: در چنین شرایط سخت و سنگین علیه اسلام و انقلاب، دستیابی به پیشرفت‌های عظیم علمی، صنعتی و نظامی شده است که دوست و دشمن را متعجب کرده است.
وی افزود: پیشرفت‌هایی در ایران اسلامی و در این شرایط حاصل شده که دوستان را نیز متعجب کرده است؛ تحول عظیمی که در حوزه‌های علمیه و موضوع و گستره تحقیقات و توسعه مراکز علمی و پژوهشی و افزایش مراودات اساتید حوزه و اساتید دانشگاه‌های ایران و سراسر جهان رخ داده است، قابل توجه است.
مصباح یزدی اظهارکرد: استفاده از امکانات و بهره‌گیری از شرایط، نکات مهمی است که باید نسبت به این موضوع پاسخگو باشیم که متاسفانه آن‌گونه که باید و شاید از این نعمات بی‌نظیر برای پیشرفت‌ها به‌خصوص در زمینه‌های علمی، فرهنگی، علوم اسلامی و دینی بهره نگرفتیم.
وی گفت: به طور کلی به نظر می‌رسد که هنوز برای بسیاری از کسانی که می‌بایست در حرکت علوم انسانی اسلامی حرکت جدی داشته باشند، موضوع اصلی از این فعالیت‌ها به درستی روشن نشده است؛ این افراد هم در حوزه و هم در دانشگاه حضور دارند که می‌گویند منظور شما از علوم انسانی اسلامی چیست؟
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) بیان کرد: اطلاع رسانی در حد وسیع در عرصه ارائه فعالیت‌های علوم انسانی اسلامی لازم و ضروری است؛ وقتی از اسلامی کردن علوم انسانی سخن می‌گوییم، باید مفردات و واژه‌های آن را در حوزه تصوری به خوبی تبیین کنیم.
وی گفت: وقتی حوزه تصوری انجام شد به عرصه تصدیق می‌رسیم و روابط آن را تنظیم خواهیم کرد؛ پس از تشکیل نظام اسلامی، اسلامی کردن دانشگاه‌ها و علوم انسانی مطرح شد ولی این مبحث هنوز در سطح عموم، تبیین نشده است.
اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: درست است که علوم و موضوعات خاص داریم که در چارچوبه‌های خود بحث می‌کنند، ولی حتی در تشخیص و شناخت موضوع نیز باهم اختلاف داریم؛ ما که می‌گوییم موضوع این علوم انسانی است، باید مشخص کنیم که از چه انسانی سخن می‌گوییم؟ آیا از انسان به مثابه یک موجود زنده با شاخص‌های فیزیکی بحث می‌کنیم یا اینکه در خصوص ماهیت انسان بحث می‌کنیم.
وی افزود: انسان هیچگاه نمی‌گوید که این هیکل، انسان است، بلکه کودکی نیز مرحله‌ای از وجود انسانی است، ولی انسان حقیقی از منظر اسلام، آنی است که به قول قرآن کلیت این انسان مبعوث می‌شود؛ زنده شدن، ماهیت و کارکرد قطعی انسان نیست بلکه انسان مبعوث می‌شود و این بعثت تا ابد ادامه دارد.
مصباح یزدی اظهار کرد: این تعریف اسلام را در کنار تعریف انسان در دانشگاه‌های غربی در کنار هم بگذارید تا مشخص شود که تعریف انسان در چه مرتبه و جایگاهی قراردارد؛ اینکه انسان و وجود انسانی او پس از مرگ و تا ابد ادامه یابد، انسانی را سوای انسانی که در مراکز غربی معرفی می‌شود، تعریف می‌کند.
وی گفت: پس از این تعریف می‌توانیم به عوامل محیطی پیش از انعقاد نطفه و در حین باداری و پس از تولد و عوامل محیطی و خانواده و… به بحث اختیار و اراده بپردازیم؛ وقتی این مباحث مطرح شود می‌توانیم از مسئولیت و وظیفه نیز سخن بگوییم ولی اگر این تعاریف را قبول نداشتیم قطعا به چنین جایگاهی نمی‌رسیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به دوران جنینی دوم در زندگی انسان بیان کرد: در دوران جنینی دوم، اختیار نقش اساسی را ایفا می‌کند و همین اختیار تکلیف انسان را برای قرارگرفتن در ابدیت مشخص می‌کند.
وی با ذکر این مطلب که برخی از روانشناسان غربی، بدن را تنها در فعل و انفعالات بدن تعریف می‌کنند، گفت: روان شناسی با این تعریف جزو شاخه‌ای از زیست شناسی قرار می‌گیرد؛ آیا مساله روانشناسی غربی و مصطلح با روان شناسی اسلامی یکی است؟
اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: اگر راه تحقیق صحیح را تنها تجربیات عینی منتج به حس بدانیم، بسیاری از علوم اجتماعی از دامنه علم خارج می‌شوند زیرا این علوم از جمله خداشناسی و… در آزمایشگاه قابل اندازه‌گیری و طبقه بندی نیستند.
وی افزود: ارزش‌های الهی با تجربه حسی قابل اندازه‌گیری نیست؛ برخی از فلاسفه مغرب زمین می‌گفتند که اخلاق نیز یک اصل به اصطلاح «من درآوردی» است زیرا اصل، قدرت است و تمام امورات بر حسب قدرت شکل گرفته است و اصولی چون اخلاقیات و رحم محلی از اعراب ندارد.
مصباح یزدی اظهار کرد: اگر معقتد شدیم که در کنار حس، منبعی به نام عقل وجود دارد که حقایقی را درک می‌کند و بر اساس آن بدیهیات و در نهایت براهین شکل می‌گیرد و در نتیجه، نتایج یقینی استحصال می‌شود همه این امور عینیت پیدا می‌کند.
وی گفت: حس و تجربه، اعتبار خود را از عقل می‌گیرند زیرا حس نیز ممکن است به خطا بیفتند؛ تا بدیهیات عقل حاصل نشود، اداراکات حسی نیز محلی از اعراب ندارند؛ وقتی عقل، خدا و پیامبر را اثبات کرد باب دیگری برای مبدا شناخت باز می‌شود؛ وقتی در دانشگاه‌ها این مساله حل نشده است که آیا دین یک مقوله علمی حسی یا یقینی است، نمی‌توانیم نظر درستی در این باب ارائه دهیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با ذکر این مطلب که هنوز برخی از اساتید دانشگاه تصور می‌کنند همه علوم باید در حوزه تجربی و حسی خالصه شود، بیان کرد: تصور بسیاری از اساتید محترم دانشگاه‌های ما در چنین فضایی است ولی این مباحث را به‌روز نمی‌دهند؛ اما سوال این است که برای حل این معظل چند کتاب و مقاله نوشته شده و چند نشست تخصصی در زمینه تبیین این موضوع برگزار شده است تا نگاه اساتید در یک آوردگاه علمی نقد و بررسی شود.
وی گفت: اصل برای ما یقینیاتی است که پشتوانه آن بدیهیات عقلی است؛ امروزه گرایشی که بیش از ۲هزار سال پیش بین گروهی از مردم (شکاکیت) مطرح بود امروز برای برخی از دانشمندان نیز وجود دارد؛ گاهی می‌بینیم که یک استاد برجسته به دلیل همین شکاکیت نمی‌تواند به یک نگاه و دلیل روشمند علمی و تحقیقی مشخص برسد.
اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: برای اینکه برای روش تحقیق انگیزه داشته باشیم باید بدانیم که به دنبال چه چیزی هستیم؛ اگر تمام فعالیت‌های علمی ما به پیشرفت رفاه و زندگی مادی ختم شود و حتی الزام عدالت نیز به راحتی مردم تعبیر شود، در حقیقت کودکی هستیم که به سن ۸۰ سالگی رسیده‌ایم.
وی در پایان سخنانش بیان کرد: شناخت موضوعات و مسائل و روش کار و بحث، سه عرصه‌ای است که می‌تواند ما را به شناخت ماهیت علم دینی برساند؛ اعتبار سنجی روش‌ها در این عرصه بسیار مهم و اثرگذار است؛ هیچ چیزی با بی‌نهایت قابل مقایسه نیست و شناخت این ماهیت بی‌نهایت را می‌توان با شناخت‌های کودکان مقایسه کرد.