دق الباب مساجد در شب اول ربیع الاول؛ مستند یا خرافات؟

خرافات و تمسک به اموری که مستند و مدرک معتبر روایی و دینی ندارند از جمله اموری است که موجب انحراف دین و منجر به بدعت در دین می شود. آداب و رسومی که با رنگ و لعاب دینی ناگهان در جامعه سر برمی آورند و عده ای ساده دل و یا جاهل را  هر چند با نیت پسندیده به دنبال خود می کشد.

عمل خرافی که در دین وارد نشده باشد و با عنوان دین انجام شود، نه تنها ثوابی ندارد، بلکه گناه است. دق‌الباب مساجد در شب اول ربیع الاول از جمله این امور است و سند روایی ندارد.

چند سالی است که در پایان ماه صفر مراسمی در برخی شهرها باب شده که در ظاهر مانند بسیاری از خرافات دیگر عملی نیکو وانمود می شود، اما هنگامی که در آن اندیشیده می شود نتیجه به آنجا می رسد که با خرافه و بدعتی دیگر مواجه هستیم.

این بدعت از آنجا آغاز می شود که در شب اول ماه ربیع الاول چند ساعتی قبل از نماز صبح روز اول این ماه، در هفت مسجد را می کوبند و با این کار پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی حضرت زهرا(سلام الله علیها) را اعلام می کنند و به این وسیله می خواهند از دستان حضرت زهرا (سلام الله علیها) عیدی دریافت کنند و حاجات خود را برآورند.

در سالهای ابتدایی این مراسم به کوبیدن در مسجد و آن گاه اقامه نماز صبح در آخرین مسجد اکتفا می شد اما با گذشت زمان بر پیرایه های این عمل افزوده شد. سال بعد تضرع و ناله و گریه بر در مسجد. سال بعد پخش نذورات و شیرینی و شکلات و…، سال بعد گفته شد در آخرین مسجد باید دعای توسل خوانده شود و سال بعد روشن کردن شمع بر در مسجد و آب و جارو کردن مقابل آن هم اضافه شد و همین طور این سیر تکاملی(!) ادامه یافت تا جایی که برخی از نماز مغرب شب اول شروع به این کار می کردند تا از خواب شب هم بی بهره نمانند!

در همان سالهای ابتدایی مراجع عظام طبق وظیفه دینی و شرعی خود که هنگام ظهور بدعت ها، علما باید علم خود را بروز و ظهور دهند بر بی ریشه بودن این عمل تأکید کردند اما متأسفانه هنوز برخی این راه اشتباه را می پیمایند. این نمونه ای از نمونه های فراوان است که برخی در خارج از چارچوب دین برای طلب حاجات و نیازهای خود از خداوند و ائمه متمسک به آیین هایی این چنینی می شوند.

طرح استفتاء:

1ـ آیا اساساً چنین عملى مستند روایى دارد؟

2ـ آیا چنین عملى مى تواند به عنوان یک حرکت شایسته مورد تأسى دیگران قرار گیرد؟

3ـ در صورتى که عمل فوق از جمله خرافات و یا خدایى نکرده نوعى بدعت باشد، وظیفه ائمه جماعات و متدینین در این خصوص چیست؟

آیه الله مکارم شیرازی (دام ظله):

با توجه به اینکه این عمل در روایات معصومین (علیهم السلام) وارد نشده، انجام آن به عنوان یک امر مستحب شرعى جایز نیست، و سزاوار است ائمه محترم جماعات مردم را به سوى مراسم و توسلاتى دعوت کنند که در روایات معصومین (علیهم السلام) وارد شده است وگرنه ممکن است افراد منحرف براى وهن مذهب هر روز امر تازه اى اختراع نمایند و ناآگاهان را به سوى آن دعوت کنند.

آیه الله خامنه ای (دام ظله):

عمل فوق الاشاره مستند روایی ندارد و شیوه قابل تأیید نیست. اگر چه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجات از خداوند متعال عمل پسندیده است، لیکن اشکال در شیوه عمل به نحو یاد شده است.

آقایان علماء اعلام – دامت افاضاتهم – و مومنین – ایدهم الله تعالی – با پند و اندرز و موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایی که چه بسا ممکن است منتهی به وهن مذهب گردد، جلوگیری نمایند.

آیه الله صافی گلپایگانی (دام ظله):

1- مستند روایی بر عمل مذکور به نظر نرسیده والله العالم.

2- با عدم مستند شرعی تأیید آن معنی ندارد. والله العالم.

3- علمای اعلام باید مردم را آگاه کنند. وفقکم الله. والله العالم.

آیه الله فاضل لنکرانی (ره):

مستند شرعی برای عمل فوق ملاحظه نشده است و لازم است مومنین از این گونه اعمال اجتناب نموده و برای قضای حوایج و برآورده شدن حاجات از طرقی که در کتب ادعیه آمده استفاده کنند.

آیه الله تبریزی (ره):

زدن درب مسجد و حاجات خواستن از مسجد مسند شرعی ندارد و در روایات وارد نشده است. لکن نماز جماعت خواندن در مساجد و حاجت خواستن از خداوند با توسل به ائمه (علیهم السلام) شرعاً ثابت است. والله العالم.

آیه الله بهجت (ره):

1-  ظاهراً ندارد.

2-  خیر.

3-  و جادلهم بالتی هی احسن.

آیه الله مشکینی (ره):

این کار ریشه مذهبی ندارد و اگر به عنوان دستور دینی انجام دهند اشکال دارد و چنانچه باعث زحمت و آزار دیگران باشد جایز نیست و خوب است به جای این اعمال از اوقاتی که شرعاً فیضیاتش ثابت شده استفاده کنند مانند شبهای جمعه، اعیاد، وفیات، آخرهای شب برای نماز شب، دعاهای دسته جمعی مانند توسل، ندبه، مکارم الاخلاق و غیره و بالجمله در شرع اسلام به ویژه عالم تشیع اوقاتی که در آنها اجتماع کنند و دعاهایی بخوانند زیاد است نیازی به اختراع عمل خاص که در روایات نیست، ندارند. والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

نتیجه اینکه:

بهتر است با مراجعه به متون صحیح از این خرافات جلوگیری شود و به اعمال مذکور در این روز که روزه گرفتن به شکرانه سلامتی پیامبر اعظم و امیرمۆمنان از گزند کفار و مشرکان در اول ربیع‏الاول و خواندن زیارت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) است، بپردازند.

واقعه مهم اول ربیع الاول, واقعه تاریخی لیله المبیت

خلاصه آن واقعه از این قرار است که در سال سیزدهم بعثت سران قریش در یک شورای عمومی تصمیم گرفتند که ندای توحید را با زندانی کردن پیامبر یا کشتن و یا تبعید او خاموش سازند، چنان که قرآن کریم می فرماید: «وَ إذ یَمکُرُ بِکَ الَّذیِنَ کَفَرُوا لِیُثبِتوکَ اَوْ یَقتُلوکَ أَو یُخْرِجُوکَ وَ یَمکُروُنَ وَ یَمکُرُ اللهَ وَ اللهُ خَیرُ المَاکِرینَ»; (سوره انفال، آیه ۳۰، ر.ک: تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۳۹۷)

به خاطر بیاور هنگامی را که کافران نقشه می کشیدند که تو را به زندان بیفکنند یا به قتل برسانند و یا از مکه خارج سازند. آنها چاره می اندیشیدند و نقشه می کشیدند، و خداوند هم تدبیر می کرد; و خدا بهترین چاره جویان و تدبیرکنندگان است. سرانجام سران قریش تصمیم گرفتند که از هر قبیله، فردی انتخاب شود تا افراد منتخب در نیمه شب یک باره بر خانه حضرت هجوم برده، او را قطعه قطعه کنند.

بدین طریق هم از تبلیغات او آسوده شوند و هم خون او در میان قبایل عرب پخش شود تا خاندان هاشم نتوانند با آنها به مبارزه برخیزند. فرشته وحی، پیامبر را از نقشه شوم مشرکان آگاه ساخت و به آن حضرت دستور داد تا از مکه به عزم مدینه خارج شود.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) حضرت علی (علیه السلام) را از این نقشه آگاه کرد و به او فرمود: «امشب در خوابگاه من بخواب و رواندازِ سبزِ مرا به خود بپیچ تا آنان تصور کنند که من هنوز در خانه و در بستر آرمیده ام و مرا تعقیب نکند». آن گاه پیامبر مخفیانه به سمت غار ثور حرکت کرد و از خداوند درخواست نمود تا دشمن را از دست یابی به او گمراه کند و آنان نتوانند او را پیدا کنند … . (فروغ ولایت، استاد جعفر سبحانی، ص ۴۵-۵۷)

در روایات شیعه و اهل سنت آمده است که علی (علیه السلام) این کار را انجام داد و خداوند به خاطر این کار به فرشتگان مباهات نمود و موقعی که پیامبر به سوی مدینه در حرکت بود، این آیه را در شأن حضرت علی (علیه السلام) نازل فرمود: (وَ مِنَ النّاسِ مَن یشری نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ الله و اللهُ رَئوفٌ بالعباد); (احیاءالعلوم، الغزالی، ج ۳، ص ۳۷۸)

وظیفه ما در این شب چیست؟

«بهار ماه‏ها» ربیع‌الاول است، زیرا آثار رحمت الهى و ذخایر برکات خداوندى در این ماه پدیدار مى‏ شود و انوار جمال الهى بر زمین و زمینیان مى ‏تابد.

همچنین ولادت رسول اکرم‏ (صلی الله علیه و آله) که مثل آن در گیتى اتفاق نیفتاده، در این ماه بوده است.

پس مسلمان باید در شکر این نعمت‏ عظیم کوشش‏ فراوان کنند و رحمت ‏وسیع خداوندى را براى ‏خود فراهم سازند. تمامى ماه‏ ربیع را غنیمت ‏شمرده، با توسلات و مناجات خود را از الطاف حق بهره ‏مند سازد.

و بنابر نظر فقها و بر اساس آنچه در روایات مستند و معتبر آمده است، مستحب است که مومنین در این شب ـ به یاد آن مجاهدت امیرالمومنین (علیه السلام) ـ در مساجد حضور یافته و تا سحر به راز و نیاز و مناجات با خداوند متعال بپردازند و لذا آن چیزی که با عنوان باز بودن در مساجد تا صبح عنوان شده به این دلیل بوده است، نه تاکید و یا احیانا ترویج آن مسئله خرافی (رفتن به در مساجد و در زدن و شمع روشن کردن برای رفع حاجت

منابع:

سایت تریبون

سایت شیعه نیوز

سایت فردا نیوز

سایت خبر آنلاین

سایت مشرق

وبلاگ شخصی حاج امیر صحرانورد