آستانه‌ی حضرت رقیه

مدفن حضرت رقیه دختر ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) که در سن پنج سالگی در اسارت یزیدبن معاویه در صفر ۶۱ق در شهر شام وفات یافت. این آستانه یکی از زیارتگاههای شیعیان جهان در شهر دمشق، در شمال شرقی مسجد مشهور اموی، به فاصله‌ی حدود سیصد متر، واقع است. عمارت اول: اتفاق‌نظر کاملی است بین علمای عامه و خاصه که پس از واقعه‌ی کربلا در ۶۱ق، خاندان حضرت سید الشهداء (علیه السلام) به دست لشکریان کوفه اسیر گشتند و ابن مرجانه آنها را به شهر شام گسیل داشت و یزیدبن معاویه خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) را در خانه‌ای بسیار ساده واقع در نزدیکی کاخ خود سکنی داد. خانه‌ی مذکور از همان زمان نزد شیعیان به خرابه‌ی شام شهرت داشت و شیعیان این خانه را تقدیس کرده و یکی از زیارتگاههای خویش قرار دادند. نقل است که حضرت رقیه یک شب بی‌تابی می‌کرد و پدر خود را می‌طلبید، این خبر به سمع یزید رسید و دستور داد تا سر مطهر ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) را جهت تسکین به او نشان دهند. کودک بی‌تاب پس از دیدن سر شریف پدر خود بی‌تاب‌تر و بیمارتر شد و سرانجام جان سپرد و در همان خانه او را دفن نمودند و این خانه عمارت اول آستانه‌ی رقیه می‌باشد. عمارت دوم: به نقل یکی از فضلای خاندان آل مرتضی در شام و به شرحی که در اوراق قدیمه‌ی این سلسله آمده، در سال ۷۶۸ق آستانه‌ی دوم حضرت رقیه توسط علامه رئیس سیدحسین فرزند سیدموسی موسوی آل مرتضی تأسیس یافت که شامل یک حرم کوچک و گنبدی بر روی قبر مطهر بود. عمارت سوم: عمارت سوم آستانه‌ی حضرت رقیه توسط شیخ بهائی (م ۱۰۳۰ق) تأسیس گشته و شیخ بهائی اشعاری را که منسوب به حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام) است در داخل گنبد آستانه کتیبه نموده است. عمارت چهارم: حدود ۱۲۴۳ق ملا محمدصالح برغانی، از علمای مشهور قرن سیزدهم هجری در بازگشت از سفر حج وارد شهر شام گشت و پس از تحقق و مطمئن شدن از اینکه این همان محلی است که خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) به عنوان اسیر در آن منزل نمودند، خانه‌های جنوب آستانه‌ی حضرت رقیه را خریداری نمود و مسجدی به مساحت حدود ۷×۱۴ متر که تا امروز پابرجا و باقی است بنا کرد که دارای دو در است یکی به داخل حرم مطهر آستانه و دومی داخل صحن شریف باز می‌شود. سردار حسن خان و حسین خان قزوینی که از ملتزمین ملا محمدصالح برغانی بودند تقبل نفقات بنای آستانه را نمودند و بنای آستانه‌ی حضرت رقیه تجدید گشت. عمارت پنجم: در ۱۳۲۳ق میرزا علی اصغرخان امین السلطان مشهور به اتابک اعظم (م ۱۳۲۵ق) صدراعظم ناصرالدین شاه و مظفرالدینشاه، این آستانه را تجدید بنا نمود که دو بیت شعر بر سر در آستانه تاریخ تجدید بنا را منعکس می‌کند. این آستانه درحال حاضر یک در کوتاه ورودی دارد که به صحن کوچک آستانه از سمت خیابان غربی باز می‌گردد. در وسط صحن حوض آب کوچکی جهت وضوء زائرین به چشم می‌خورد. از صحن مذکور یک در به داخل مسجد آستانه باز می‌گردد و یک در به داخل حرم و بعد پله‌ای دارد که وارد حرم دوم می‌گردد. ضریح کوچک ۲ متر در ۲ متر از نقره‌ی خالص اهدائی ملت ایران است. در وسط ضریح مطهر، صندوق خاتم اثر هنرمندان اصفهان جلوه‌نمایی می‌کند. آستانه دارای گنبد گچی است و در جنوب حرم شریف مسجدی به مساحت حدود ۱۰۰ متر واقع است که در شمالی آن داخل حرم آستانه‌ی مطهر و در دوم غربی آن داخل صحن آستانه باز می‌شود. عمارت ششم: در دهه‌ی آخر قرن چهاردهم هجری نهضتی بین شیعیان جهان بویژه شیعیان ایران پدید آمد که آستانه‌ی حضرت رقیه را توسعه دهند. مبالغی عظیم نزد حجه الاسلام شیخ نصرالله خلخالی که مورد اعتماد مراجع تقلید شیعیان بود جمع گشت. تمامی خانه‌های اطراف آستانه‌ی مطهر خریداری شد، ولی دولت سوریه به این بهانه که این محله باستانی است هیچگونه تغییری را در این محل اجازه نمی‌داد و از ایجاد بنا جلوگیری به عمل می‌آورد. ولی با مساعی دولت جمهوری اسلامی ایران و دخالت شخص حافظ اسد رئیس جمهور دولت سوریه در تاریخ ۲۳ ربیع الثانی ۱۴۰۵ق کلنگ بنای آستانه‌ی حضرت رقیه (علیه السلام) توسط دکتر محمد محمدالخطیب، وزیر اوقاف دولت سوریه، به زمین زده شد و اینک تمامی پی‌ریزی عمارت ششم آستانه انجام شده است.
کتابنامه:
اعیان الشیعه، ۳۴/۷؛ ریاحین الشریعه، ۳۱۲/۳.