Views: 85
مروری بر تاریخچه هیئت بنی فاطمه اصفهان (دردشت)
بر اساس قرائن و شواهد بدست آمده در دوران صفویه و قاجار و پیش از آنکه هیئت های مذهبی اصفهان با اسامی و عنوان های فعلی شکل بگیرد، جلسات عزاداری در تکایا و امامزاده ها به صورت انگشت شمار برگزار می شده و در آن زمان هیئت و دسته ای وجود نداشته بلکه بیشتر مراسم عزاداری به صورت روضه خوانی، شبیه خوانی و تعزیه خوانی برگزار می شده و جلسات عزاداری به نام واقفین تکیه ها معروف بوده است تا اینکه در زمان قاجار و پهلوی اول دسته جات عزاداری تشکیل و به نام بخش هایی متشکل از محلات که در آن زمان بلدیه ها شماره گذاری کرده بودند نامگذاری شده است.
یکی از محلات کهن و قدیمی اصفهان محله دردشت واقع در بخش سه(بابلدشت) بود که از نفوذ و ایاب و ذهاب بالایی برخوردار و پر رونق و بزرگ بود. این محله شخصیت های متعدد و مستعد در سخنوری و نقالی و مرشدی داشته مانند مرحوم مرشد رجبعلی در دشتی که مرحوم مرشد عباس عباس ضریری در کتاب رزم رستم و سهراب وی را جزو سخنوران و اسطوره پردازان نام برده و مرحوم مرشد رضا زغالی دردشتی متوفی به سال ۱۲۹۵ ش و مرحوم مرشد رضا سقایی متوفی به سال ۱۳۱۳ ش دو نفر از برجستگان آن عهد بودند.
از یادگاران نفیس آن دوران می توان به دو اثر هنری مستند که هم اکنون در حسینیه بنی فاطمه موجود است اشاره کرد که به فرات و یا به دلو معروف است و مربوط به زمانی است که سنت سقائی و آب دادن به عزاداران مرسوم بوده و آب دادن بوسیله کشکول های مخصوص انجام میشده که یکی از فرات ها متعلق به مرحوم مرشد رجبعلی و فرات دیگر که قسمت فوقانی آن زره پوش است متعلق به مرحوم مرشد رضا سقائی دردشتی است. این دو اثر به نظر کارشناسان میراث فرهنگی مربوط به دوره قاجار است و با نقاشی های قهوه خانه ای آن به جرأت می توان گفت در نوع خود بی نظیر است. در زمان پهلوی اول محور و شاخصه عزاداری بخش سه اصفهان محله دردشت بوده و اگر دسته عزاداری حرکت میکرد به نام بخش سه و به سرپرستی مرشد رضا سقائی انجام میشده که تمام این بخش را زیر پوشش داشته است و مداحان و مرثیه خوانان پروانه وار گرد شمع وجود او جمع میشدند و محل تجمع آن ها نیز بالاخانه منزل مسکونی مرحوم مرشد رضا در کوچه پا گلدسته دردشت بود. عکس دسته جمعی موجود از آن مرحوم و مداحان بخش سه اصفهان مربوط به زمان خفقان رضاخان و تبدیل پوشش های سنتی مردم اصفهان به کت و شلوار و کلاه پهلوی است. پس از فوت مرحوم مرشد رضا سقائی در سال ۱۳۱۴ به همت افرادی چون مرحوم میرزا علی مشفقی، مرحوم استاد لطف الله فرخ فال، مرحوم مرشد عباس خزدوز، مرحوم عباس خان، مرحوم میرزا علی برهانی و مرحوم مرشد باقر رنگرز که همه از ارادتمندان مرحوم مرشد رضا بودند، هیئت مداحان و مرثیه خوانان بخش سه اصفهان به سرپرستی مرحوم استاد صغیر اصفهانی به عنوان اولین هیئت تاسیس شد که هنوز هم به قوت خود باقی است. بعد از فوت مرشد رضا، برادرزاده او میرزا محمود سقائی که بعدها به مرشدزاده مشهور شد به جانشینی عموی خود زمام عزاداری هیئت محله دردشت را به عهده میگیرد که با روی کار آمدن پهلوی دوم مصادف بود. در آن زمان با وجود تحریم عزاداری ها و ممانعت هایی که به هر نحو ممکن از برگزاری مراسم عزاداری انجام میشد این هیئت مسیر خود را پیمود تا اینکه درحدود ۶۰سال قبل نام گرانقدر بنی فاطمه توسط مرحوم مرشدزاده برای هیئت دردشت اصفهان انتخاب می شود و پس از آن نیز سنگ بنای ساختمان حسینیه توسط آن مرحوم گذاشته میشود. تا قبل از احداث حسینیه بنی فاطمه از چایخانه دردشت که حدود ۵۰سال قبل ویران شده و کاروانسرای عباسی که در دهه ۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی بازسازی شده و همچنین مسجد چاره و مسجد جامع آقا نور به عنوان محل تجمع و برگزاری جلسات هیئت استفاده میشد. هیئت بنی فاطمه اصفهان در این سال ها همواره زیر نظر روحانیون و علمای دین فعالیت کرده که از جمله روحانیون برجسته هیئت می توان از مرحوم آیت الله حاج سید ابوتراب مرتضوی درچه ای، مرحوم آیت الله میرشفیعی، مرحوم آیت الله حاج سید حسن فقیه امامی و آیت الله سید ابوالفضل جزایری نام برد. پس از درگذشت مرحوم حاج محمود مرشدزاده در سال۵۶، حاج سیدعلی سقائی متخلص به سقا زمام عزاداری هیئت بنی فاطمه را به عهده گرفت و این بیرق خدمتگذاری تا سال۸۶ به دوش آن مرحوم بود. از مداحان برجسته هیئت بنی فاطمه به ترتیب می توان از مرحوم مرشد رضا زغالی متوفی به سال ۱۲۹۵، مرحوم مرشد رضا سقائی متوفی به سال۱۳۱۳، مرحوم مرشد زاده(مرشد میرزا) متوفی به سال ۱۳۵۶، مرحوم حاج سید علی سقائی متخلص به سقا متوفی به سال۱۳۸۶ و مرحوم حاج احمد محلوجی معروف به صفا و حاج اصغر برادران متخلص به روشن و مرحوم حاج حسن فروغی نام برد.
هیئت بنی فاطمه بحمدالله توانسته است در طول سنوات گذشته تا به حال قوام خود را حفظ کرده و در جهت فرهنگ ایثار و شهادت، فریضه امر به معروف و نهی از منکر و امور خیر و کمک به محرومین و نیازمندان واقعی به تأسی از ائمه معصومین به ویژه
حضرت سیدالشهدا گام های بلند و ارزشمندی بردارد.
این هیئت باسابقه افتخار دارد در کنار برگزاری مناسبت های مذهبی، جلسات هفتگی (سه شنبه ها)، دعای ندبه، جلسات قرآن و فعالیت های فرهنگی، تشکیل خیریه و… همت ویژه ای نیز برای هدایت نسل جوان داشته و از آغاز نهضت حضرت امام خمینی (ره) در اوایل دهه چهل همواره در حمایت از این رهبر الهی و اهداف و منویات ایشان قدم برداشته و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با دعوت از سخنرانان و خصوصا در ایام محرم با تنظیم شعارهای سینه زنی همسو با آرمان های نهضت اسلامی طی طریق نماید. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران نیز ضمن حضور در صحنه های مختلف همواره با حمایت از ولایت فقیه چه در عصر حضرت امام و چه در دوران زعامت حضرت امام خامنه ای یکی از پیشتازان و علمداران در دفاع از اصول الهی انقلاب اسلامی بوده است به نحوی که تا کنون با قریب ۱۸۰ شهید و صدها جانباز، ایثارگر و رزمنده به ویژه در دفاع مقدس به وظیفه خود عمل نموده است.
منبع:
روزنامه جمهوری اسلامی (ویژه نامه اصفهان) یکشنبه ۱۳آذر ماه سال ۱۳۹۰) مصاحبه با جواد ابوطالبی
